'Türk'çe Yazılar: Avarlar

İlber Ortaylı Hoca, gerçekleri evirmeden kıvırmadan biraz da doğrudan söylemeyi sever. Benim de dinleme imkânı bulduğum bir toplantıda “Türkiye Balkanlardır” tespiti çok önemlidir.

Esasında bu tespiti ‘Balkanlar da Türkiye’dir diye devam etmek isterim.

Hani benim de mensubu olduğum Türk Milleti eğer “herkesi Türk yaptınız” diye korkutma çabası gösterenlere karşı bir tavır geliştirip “sen hariç kardeş” deme cesareti gösterse çok daha güzel bilgilere ulaşacağız.

Göçebe olan bizler göçü severiz ama göçtüğümüz yer, göçeceğimiz yer hakkında pek araştırma yapmayız.

Gagauzya’ya gittiğim her seferde bir Ortodoks keşiş ilgimi çekmiştir. Adam Oğuz Türkçesinin Gagauz ağzını fevkalade güzel konuşuyor.

Dağ bayır Gagauzya’da dolaşıyor. Çiçek ve böcekle ilgileniyor!

Biz ise gezme ile araştırmayı bir araya getirmeye çook uzaktayız.

Bizim neslimiz “Şeyh Şamil”, “Kafkas Kartalı”, “Annesine Kırbaçlama Cezası Veren Adam”ı bilir de onun bıçkın bir Avar olduğunu bilmez.

Bilmek gibi bir gayreti yoktur.

Ankara’da makine imalatı yapan bir arkadaşım montaj amacı ile gittiği Dağıstan’dan dönüşte uzun uzun Avarlardan bahsetti. Çalışkan, temiz, birbirine bağlı bir topluluktan.

İslam inanç sisteminin Şafi kolundan olan Avarların yaşantıları ile “koyu” bir müslüman olsalar da selefilerle aralarına mesafe koyabilmişler.

Dağıstan nüfusunun yüzde 29,4’ünü oluşturan Avarların 2010’da nüfusu 850 binmiş. Gunip bölgesinde yaşayan Avarlar kendilerini, 558- 805 yılları arasında yaşayan Avar Hanlığının varisleri olarak görüyorlar. Karadeniz ile Hazar Denizi arasındaki bölgede yaşayan Avarların, Hanlık merkezi Hunzak idi. Hunzak ise “Hun toprağı” demekti.

17-18. yüzyılda da Avar Hanlığı varlığını sürdürmüş. Rusların Kafkaslara inme gayreti ile önce bölge işgal edilmiş 28 Ağustos 1859’da İmam Şamil’in teslim olması, sonra da nihayet bulmuştur.

Bugün Avarların Türk olmadığını ispat gayretinde olanlar var. Hatta bir konuşmaya da şahit olmuştum. “Avarlar Türk değildir” sözüne karşı bir genç “Ben Avarım ve kökenim Türktür” diye karşılık vermişti.

Zaten birçok tarihçi gibi Sergey Tolstov’da Avarların, Hazar Denizinin güneyinde, Horosan’da ortaya çıktıklarını ifade eder.

1950’ye kadar Kumuk Türkçesi hakim olan bölgede artık Avarca konuşuluyor. Dağıstan Özerk Cumhuriyeti sırası ile bir Dargin bir Avar devlet başkanı tarafından yönetilse de 2017 sonrasında devlet başkanı bir Rus.

Bununla beraber 14 etnik grup temsilcisinden oluşan devlet konseyi var.

Her yerde olduğu gibi Dağıstan’da da kaynakların yağmalandığı inancı hakim.

Gelelim Şeyh Şamil’e…

Annesi, Avar Beylerinden Pir Budak’ın kızı Mesedu. Babası, Avar Muhammed.

Şeyh Şamil’in şeyhliği Nakşibendi Tarikatı mensubu Kumuki’nin halifesi olmasından gelir.

Ahmet Taşağıl “Avrupayı sarsan ikinci Türk kavmi olarak” tarif eder Avarları.

Bu özgürlük düşkünü kardeşlerimizi yerinde görmemiz, onlara Türk’çe dokunma zamanımız çoktan geldi de geçiyor.

Bir kez daha ifade edelim:

“Siz de herkesi Türk yapıyorsunuz” diyenlere cevabımız “sen olma ama gölge de etme” olmalı, kardeşlerimize ulaşmalıyız.