Geçtiğimiz günlerde “Son dakika…İran’da 6.1 şiddetinde deprem oldu. Ülkenin güneyinde olan depremde ölen ve yaralılar var” haberi geçti.
İnsan ister istemez deprem kuşağında olunca içi ürperiyor.
Ürpermesinin ikinci nedeni Türk boylarından ve Güney İran’da yaşayan Kaşgaylar aklıma geldi.
Uzun zamandan beri takip ettiğim ve Kaşgaylar Türkçe konuşan, Farsçayı da bilen Şii bir topluluktur. Nüfusları iki milyondan biraz daha fazladır. Zagros Dağlarının eteklerinde yaşayan soydaşlarımız İran içindeki onlarca Türk Topluluğundandır.
Yıllar önce Kazak bir kardeşimizin Rus işgali sırasında aksakalların aldığı bir kararı bana söylemişti ve beni çok etkilemişti.
Kazaklar Rus işgali karşısında önce dili koruyalım demişler lakin baskı ile unuttururlar denmiş. Sonra dinimize sahip çıkalım demişler ibadet haneler kapanır ve hocalar hapsedilir denmiş.
Son çare “dombraya sahip çıkalım” denmiş. Yıllarca bilmişler ki dombra çalınmayan ev Kazak evi değildir. Ya da dombra çalınan ev Kazak evidir. Kazakların bağımsızlık yolundaki ilerleyişinde dombranın ezgileri var.
Daha çok göçer Kaşgayların kültürel yaşantıları, sanatçıları ile varlıkları devam ediyor.
“Nissan Qashqai” model araçların ismi de konar göçer ve dağ koşullarına dayanıklı Kaşgaylardan aldığı biliniyor.
Daha önce İl-i Kaşgai olarak bilinen bölgede yaşayan soydaşlarımız at yetiştiriciliğinde mahirdirler.
Yakın zamana kadar Kaşkay Türkleri, "İlhanlar" tarafından yönetilmekte idiler.
Bunlardan en önemlisi şüphesiz Hüsrev Han’dır.
Milletvekilliği sırasında Türkiye ve ABD adına casusluktan suçlanmış ve meclisten atılmıştır.
Hüsrev Han, Azerbaycan Türklerini, Türkmenleri ve Kaşgayları toplamaya çalışmış ve Milliyetçi Musavvat Partisini kurmuştur.
1982 yılında idam edilmiştir.
Ozan Seferi Kaşkayı'nın dizeleri ile Kaşgayları anlamaya çalışalım:
"Men kalan değilem arapdan tarktan,
Kuroğlu ivez düşmez ıraktan
Men Türkem, men Türkem
Dilimdir yurdum hanumanım
Varlığım, dirliğim, kimliğim, şanım
Oğuzam ağ üzem üz ah menem
Vur karlı titremez dağlı dağ menem
Men atam Altay'dır kimliğim Orhun
Yorulmaz dönmezem bila Han Ceyhun"
Bu mısralar, kadim Türk topluluğu Kaşkayların kullandıkları Türkçe hakkında bir fikir vermektedir.
***
Kalın sağlıcakla.
Yorum Ekle
Yorumlar
Sizlere daha iyi hizmet sunabilmek adına sitemizde çerez konumlandırmaktayız. Kişisel verileriniz, KVKK ve GDPR
kapsamında toplanıp işlenir. Sitemizi kullanarak, çerezleri kullanmamızı kabul etmiş olacaksınız.
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.
Abdullah ULUYURT
'Türk'çe Yazılar: Kaşkaylar
Geçtiğimiz günlerde “Son dakika…İran’da 6.1 şiddetinde deprem oldu. Ülkenin güneyinde olan depremde ölen ve yaralılar var” haberi geçti.
İnsan ister istemez deprem kuşağında olunca içi ürperiyor.
Ürpermesinin ikinci nedeni Türk boylarından ve Güney İran’da yaşayan Kaşgaylar aklıma geldi.
Uzun zamandan beri takip ettiğim ve Kaşgaylar Türkçe konuşan, Farsçayı da bilen Şii bir topluluktur. Nüfusları iki milyondan biraz daha fazladır. Zagros Dağlarının eteklerinde yaşayan soydaşlarımız İran içindeki onlarca Türk Topluluğundandır.
Oğuz boyundan biridir.
Kaşgaylar geleneklerinde Türklüğü yaşatan kardeşlerimiz.
Yıllar önce Kazak bir kardeşimizin Rus işgali sırasında aksakalların aldığı bir kararı bana söylemişti ve beni çok etkilemişti.
Kazaklar Rus işgali karşısında önce dili koruyalım demişler lakin baskı ile unuttururlar denmiş. Sonra dinimize sahip çıkalım demişler ibadet haneler kapanır ve hocalar hapsedilir denmiş.
Son çare “dombraya sahip çıkalım” denmiş. Yıllarca bilmişler ki dombra çalınmayan ev Kazak evi değildir. Ya da dombra çalınan ev Kazak evidir. Kazakların bağımsızlık yolundaki ilerleyişinde dombranın ezgileri var.
Daha çok göçer Kaşgayların kültürel yaşantıları, sanatçıları ile varlıkları devam ediyor.
“Nissan Qashqai” model araçların ismi de konar göçer ve dağ koşullarına dayanıklı Kaşgaylardan aldığı biliniyor.
Daha önce İl-i Kaşgai olarak bilinen bölgede yaşayan soydaşlarımız at yetiştiriciliğinde mahirdirler.
Yakın zamana kadar Kaşkay Türkleri, "İlhanlar" tarafından yönetilmekte idiler.
Bunlardan en önemlisi şüphesiz Hüsrev Han’dır.
Milletvekilliği sırasında Türkiye ve ABD adına casusluktan suçlanmış ve meclisten atılmıştır.
Hüsrev Han, Azerbaycan Türklerini, Türkmenleri ve Kaşgayları toplamaya çalışmış ve Milliyetçi Musavvat Partisini kurmuştur.
1982 yılında idam edilmiştir.
Ozan Seferi Kaşkayı'nın dizeleri ile Kaşgayları anlamaya çalışalım:
"Men kalan değilem arapdan tarktan,
Kuroğlu ivez düşmez ıraktan
Men Türkem, men Türkem
Dilimdir yurdum hanumanım
Varlığım, dirliğim, kimliğim, şanım
Oğuzam ağ üzem üz ah menem
Vur karlı titremez dağlı dağ menem
Men atam Altay'dır kimliğim Orhun
Yorulmaz dönmezem bila Han Ceyhun"
Bu mısralar, kadim Türk topluluğu Kaşkayların kullandıkları Türkçe hakkında bir fikir vermektedir.
***
Kalın sağlıcakla.