Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) sosyal medya platformu Instagram’a erişim engeli kararı aldı.
Bu karar ile en yaygın sosyal medya platformlarından biri olan Instagram uygulamasına giriş tüm Türkiye’de engellendi.
Basındaki haberlere göre kapatılma sebebi ilk olarak “Hamas lideri İsmail Haniye’ye taziye bildiren çeşitli içeriklerin Instagram tarafından engellenmesi sebebiyle erişimin engellendiği” yönündeydi.
Fakat bunun ardından BTK yetkilileri,
Instagram’ın, “Atatürk’e hakaret”, “kumara ve uyuşturucuya yönlendirme”, “çocuğa yönelik cinsel istismar” ve benzeri 5651 Sayılı Kanun’da sayılan katalog suçlar nedeniyle kapatıldığını beyan etti.
Hal böyle olunca halk arasında ‘’Temel Hak ve Hürriyetler’’ konusu tartışma konusu haline geldi
Söz konusu sosyal medya mecranın yeniden açılmasıyla ilgili günlerdir (bu yazının yayınlandığı ana kadar) herhangi bir gelişme de yaşanmadı.
Gelin bu kararı farklı yönlerden inceleyelim…
***
Usul yönünden…
Öncelikle erişim engelinin getirilmesini sağlayan kanun olan 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun”u inceleyelim.
5651 sayılı kanunun 8. maddesi belli başlı durumlarda harekete geçmek için hazırlanmıştır.
Bu durumları direkt olarak kanun maddesiyle açıklayacak olursak;
İçeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararları ile yerine getirilmesi
MADDE 8- (1) İnternet ortamında yapılan ve içeriği aşağıdaki suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilir:
a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer alan;
1) İntihara yönlendirme (madde 84),
2) Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra),
3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190),
4) Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194),
5) Müstehcenlik (madde 226),
6) Fuhuş (madde 227),
7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228), suçları.
Kanunda da yazdığı üzere yukarıdaki durumlarda erişim engellenmesine karar verilebiliyor.
Fakat belli şartları var…
Bu bilgileri cebimize koyduktan sonra ‘’Katalog suç’’ nedir?” sorusunu da cevap aramakta fayda var…
***
Katalog suç nedir?
Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) belirli ve ciddi suç kategorilerine verilen isimdir.
Bu suçlar, toplumun güvenliğini ve düzenini koruma amacıyla detaylı bir şekilde tanımlanmış ve ağır cezalarla yaptırıma bağlanmıştır.
Katalog suçlar arasında adam öldürme, cinsel saldırı, uyuşturucu ticareti, hırsızlık, dolandırıcılık, rüşvet gibi suçlar yer alır.
Bu suçların işlenmesi durumunda, yasal süreçler daha sıkı bir şekilde yürütülür ve ağır cezalar uygulanır.
Katalog suçlar, toplumda büyük yankı uyandıran ve genellikle kamu düzenini ciddi şekilde bozan fiiller olarak değerlendirilir.
Kanunda katalog suçların liste halinde düzenlenmesi, her koruma tedbiri için yapılmıştır.
Koruma tedbirleri, ceza yargılaması faaliyetinin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için kişinin bazı temel hak ve özgürlüklerinin kısıtlanmasıdır.
İşte tam da bu noktada erişim engeli konusu gündeme geliyor.
Koruma tedbirleri hüküm verilmeden kişinin özgürlüğünü geçici bir şekilde sınırladığından bu sebeple dikkatli uygulanmalıdır.
Getirilen son erişim engeli ile ne derece konuya uygun ve dikkatli uygulandığı halkımızın takdiri…
***
Tabi burada Instagram’ın beyan edildiği gibi katalog suçlar dolayısıyla mı kapatıldığını da incelememiz gerek;
Bu durumda BTK’nın re’sen engelleme yetkisi olsa dahi, bu kararı Sulh Ceza Hakimliği’ne onaylatması gerekmekte.
Anayasa Mahkemesi, BTK’nın Instagram’a yönelik erişim engeli kararının ardından, İletişim Başkanlığı’nın uyguladığı bazı kuralların iptaliyle ilgili bir açıklama yaptı.
AYM resmi internet sitesi üzerinden “İletişim Başkanlığının Basın Özgürlüğü ve İfade Özgürlüğüne Müdahale Etmesine İmkân Tanıyabilecek Kuralların İptali” başlığıyla yayımladığı açıklamada, kuruma iptal edilen kararları hatırlattı.
AYM, açıklamayı bir süre sonra hem internet sitesinden hem de sosyal medya hesaplarından kaldırdı. Kurumun resmi internet sitesine bir süre erişim sağlanamadığı görüldü.
Ardından AYM’den yapılan açıklamada, siteye erişimin yoğunluk nedeniyle sağlanamadığı bildirildi.
Güncel olarak AYM resmî sitesinde ‘66 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin Bazı Kurallarını iptal eden 2020/88 esas sayılı kararı, 2/8/2024 tarihli tarihli Resmî Gazete’de yayımlanmış olup erişime açık durumda.
Bu karar ile Anayasa Mahkemesi, Instagram erişim engelinin Anayasa Mahkemesine aykırı olduğunu göstermekte.
***
Temel hak ve hürriyetler açısından…
Temel hak ve hürriyetlerde serbestlik esas, sınırlama istisnadır.
Temel hakkın ve hürriyetin özüne müdahale eden uygulamalar, o hakkın varlık amacını ortadan kaldırmakla kendiliğinden ihlale yol açar ve her hâlükârda Anayasa’ya açıkça aykırılık teşkil eder.
Anayasanın 13. maddesi, ilk biçiminde genel sınırlama sebeplerine yer veren içeriğiyle özgürlükler açısından oldukça kısıtlayıcı bir madde iken, 2001 yılında bambaşka bir içeriğe bürünerek, daha tatmin edici bir içerik kazanmıştır:
“Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.”
Madde bu biçimiyle artık temel hak ve özgürlükler için bir “genel sınırlama maddesi” değil, “genel koruma maddesi” niteliğine bürünmüştür.
Hak ve özgürlükler yalnızca ilgili anayasa maddesindeki nedenlerle (özel sınırlama sebepleriyle) sınırlandırılabilir.
Bunun yanında maddede, temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması konusunda yasa koyucunun iradesini sınırlayan başka güvenceler de bulunmaktadır.
Maddede yapılan değişiklikle, 1961 Anayasası döneminde geçerli olan, ancak 1982 Anayasası’nda kendine yer bulamayan “hakkın özü” kriteri ya da “öze dokunma yasağı” yeniden anayasaya dâhil edilmiştir.
Tanımlamak gerekirse, bir hak ya da özgürlüğün kullanımını tümüyle engelleyen, önemli ölçüde güçleştiren ya da kullanılmasını anlamsız hale getiren her türlü sınırlama, hakkın özüne dokunmuş olur.
Maddede, yasa ile sınırlama zorunluluğu yine bir güvence olarak yerini almıştır.
Yine yapılan sınırlamanın, anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olması, demokratik toplum düzeninin, laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olmaması anayasal zorunluluktur.
***
Bir de işin ticari boyutunu da unutmamak gerekir…
Instagram uygulaması gerek reklam olsun gerek satış olsun günümüzde e-ticaret açısından oldukça önemli bir konumda yer alıyor.
Bu konuyla alakalı Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETID) önemli bir uyarıda bulundu.
Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ekmekçi, sosyal medyada fenomenlerinin trafiği de dahil olmak üzere,
Erişim yasağından günlük 1,9 milyar TL değerinde e-ticaret hacminin etkilenebileceğini ifade etti.
Tabii ki yanı sıra devletin bu rakamdan alacağı vergi açısından da zararı var.
Bu rakam sosyal medya üzerinden yapılan e-Ticaretin toplamının yüzde 10'u düzeyinde olduğunu gösteriyor.
Instagram'ın 58 milyon Türk kullanıcısı olduğu raporlanıyor.
Yasak ile birlikte otelciler tarafından bazı insanların tatil rezervasyonlarını bile iptal ettiği söyleniyor ve Instagram’a giremeyen yabancı turistler de yasağı şaşkınlıkla karşılıyor.
Toplumumuz VPN uygulamaları kullanarak Instagram’a erişim sağlayabiliyor ve bu yöntemi sıklıkla tercih ediyor.
Fakat bu yöntemin de güvenlik açısından son derece tehlikeli açıkları mevcut.
Bu tarz VPN uygulamaları kredi kartı bilgileri ve hesap şifreleri gibi kişisel verilerin çalınması açısından da dijital hırsızlara davetiye çıkarıyor.
Son derece büyük kayıplar söz konusu…
***
Instagram erişim engelini usul yönünden,
Temel hak ve hürriyetlerin kısıtlanması yönünden ve
Maddi manevi kayıplar yönünden inceledik.
Özgürlük Türk ulusunun karakterinde esastır.
Daha özgür yarınlarda görüşmek dileğiyle, sevgiyle kalın.
Sizlere daha iyi hizmet sunabilmek adına sitemizde çerez konumlandırmaktayız. Kişisel verileriniz, KVKK ve GDPR
kapsamında toplanıp işlenir. Sitemizi kullanarak, çerezleri kullanmamızı kabul etmiş olacaksınız.
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.
Av. Arda BARUTCU
Instagram Erişim Engeli Yasal Mı?
Ülkemiz 2 Ağustos sabahı yeni bir yasağa uyandı…
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) sosyal medya platformu Instagram’a erişim engeli kararı aldı.
Bu karar ile en yaygın sosyal medya platformlarından biri olan Instagram uygulamasına giriş tüm Türkiye’de engellendi.
Basındaki haberlere göre kapatılma sebebi ilk olarak “Hamas lideri İsmail Haniye’ye taziye bildiren çeşitli içeriklerin Instagram tarafından engellenmesi sebebiyle erişimin engellendiği” yönündeydi.
Fakat bunun ardından BTK yetkilileri,
Instagram’ın, “Atatürk’e hakaret”, “kumara ve uyuşturucuya yönlendirme”, “çocuğa yönelik cinsel istismar” ve benzeri 5651 Sayılı Kanun’da sayılan katalog suçlar nedeniyle kapatıldığını beyan etti.
Hal böyle olunca halk arasında ‘’Temel Hak ve Hürriyetler’’ konusu tartışma konusu haline geldi
Söz konusu sosyal medya mecranın yeniden açılmasıyla ilgili günlerdir (bu yazının yayınlandığı ana kadar) herhangi bir gelişme de yaşanmadı.
Gelin bu kararı farklı yönlerden inceleyelim…
***
Usul yönünden…
Öncelikle erişim engelinin getirilmesini sağlayan kanun olan 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun”u inceleyelim.
5651 sayılı kanunun 8. maddesi belli başlı durumlarda harekete geçmek için hazırlanmıştır.
Bu durumları direkt olarak kanun maddesiyle açıklayacak olursak;
İçeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararları ile yerine getirilmesi
MADDE 8- (1) İnternet ortamında yapılan ve içeriği aşağıdaki suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilir:
a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer alan;
1) İntihara yönlendirme (madde 84),
2) Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra),
3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190),
4) Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194),
5) Müstehcenlik (madde 226),
6) Fuhuş (madde 227),
7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228), suçları.
Kanunda da yazdığı üzere yukarıdaki durumlarda erişim engellenmesine karar verilebiliyor.
Fakat belli şartları var…
Bu bilgileri cebimize koyduktan sonra ‘’Katalog suç’’ nedir?” sorusunu da cevap aramakta fayda var…
***
Katalog suç nedir?
Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) belirli ve ciddi suç kategorilerine verilen isimdir.
Bu suçlar, toplumun güvenliğini ve düzenini koruma amacıyla detaylı bir şekilde tanımlanmış ve ağır cezalarla yaptırıma bağlanmıştır.
Katalog suçlar arasında adam öldürme, cinsel saldırı, uyuşturucu ticareti, hırsızlık, dolandırıcılık, rüşvet gibi suçlar yer alır.
Bu suçların işlenmesi durumunda, yasal süreçler daha sıkı bir şekilde yürütülür ve ağır cezalar uygulanır.
Katalog suçlar, toplumda büyük yankı uyandıran ve genellikle kamu düzenini ciddi şekilde bozan fiiller olarak değerlendirilir.
Kanunda katalog suçların liste halinde düzenlenmesi, her koruma tedbiri için yapılmıştır.
Koruma tedbirleri, ceza yargılaması faaliyetinin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için kişinin bazı temel hak ve özgürlüklerinin kısıtlanmasıdır.
İşte tam da bu noktada erişim engeli konusu gündeme geliyor.
Koruma tedbirleri hüküm verilmeden kişinin özgürlüğünü geçici bir şekilde sınırladığından bu sebeple dikkatli uygulanmalıdır.
Getirilen son erişim engeli ile ne derece konuya uygun ve dikkatli uygulandığı halkımızın takdiri…
***
Tabi burada Instagram’ın beyan edildiği gibi katalog suçlar dolayısıyla mı kapatıldığını da incelememiz gerek;
Bu durumda BTK’nın re’sen engelleme yetkisi olsa dahi, bu kararı Sulh Ceza Hakimliği’ne onaylatması gerekmekte.
Anayasa Mahkemesi, BTK’nın Instagram’a yönelik erişim engeli kararının ardından, İletişim Başkanlığı’nın uyguladığı bazı kuralların iptaliyle ilgili bir açıklama yaptı.
AYM resmi internet sitesi üzerinden “İletişim Başkanlığının Basın Özgürlüğü ve İfade Özgürlüğüne Müdahale Etmesine İmkân Tanıyabilecek Kuralların İptali” başlığıyla yayımladığı açıklamada, kuruma iptal edilen kararları hatırlattı.
AYM, açıklamayı bir süre sonra hem internet sitesinden hem de sosyal medya hesaplarından kaldırdı. Kurumun resmi internet sitesine bir süre erişim sağlanamadığı görüldü.
Ardından AYM’den yapılan açıklamada, siteye erişimin yoğunluk nedeniyle sağlanamadığı bildirildi.
Güncel olarak AYM resmî sitesinde ‘66 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin Bazı Kurallarını iptal eden 2020/88 esas sayılı kararı, 2/8/2024 tarihli tarihli Resmî Gazete’de yayımlanmış olup erişime açık durumda.
Bu karar ile Anayasa Mahkemesi, Instagram erişim engelinin Anayasa Mahkemesine aykırı olduğunu göstermekte.
***
Temel hak ve hürriyetler açısından…
Temel hak ve hürriyetlerde serbestlik esas, sınırlama istisnadır.
Temel hakkın ve hürriyetin özüne müdahale eden uygulamalar, o hakkın varlık amacını ortadan kaldırmakla kendiliğinden ihlale yol açar ve her hâlükârda Anayasa’ya açıkça aykırılık teşkil eder.
Anayasanın 13. maddesi, ilk biçiminde genel sınırlama sebeplerine yer veren içeriğiyle özgürlükler açısından oldukça kısıtlayıcı bir madde iken, 2001 yılında bambaşka bir içeriğe bürünerek, daha tatmin edici bir içerik kazanmıştır:
“Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.”
Madde bu biçimiyle artık temel hak ve özgürlükler için bir “genel sınırlama maddesi” değil, “genel koruma maddesi” niteliğine bürünmüştür.
Hak ve özgürlükler yalnızca ilgili anayasa maddesindeki nedenlerle (özel sınırlama sebepleriyle) sınırlandırılabilir.
Bunun yanında maddede, temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması konusunda yasa koyucunun iradesini sınırlayan başka güvenceler de bulunmaktadır.
Maddede yapılan değişiklikle, 1961 Anayasası döneminde geçerli olan, ancak 1982 Anayasası’nda kendine yer bulamayan “hakkın özü” kriteri ya da “öze dokunma yasağı” yeniden anayasaya dâhil edilmiştir.
Tanımlamak gerekirse, bir hak ya da özgürlüğün kullanımını tümüyle engelleyen, önemli ölçüde güçleştiren ya da kullanılmasını anlamsız hale getiren her türlü sınırlama, hakkın özüne dokunmuş olur.
Maddede, yasa ile sınırlama zorunluluğu yine bir güvence olarak yerini almıştır.
Yine yapılan sınırlamanın, anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olması, demokratik toplum düzeninin, laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olmaması anayasal zorunluluktur.
***
Bir de işin ticari boyutunu da unutmamak gerekir…
Instagram uygulaması gerek reklam olsun gerek satış olsun günümüzde e-ticaret açısından oldukça önemli bir konumda yer alıyor.
Bu konuyla alakalı Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETID) önemli bir uyarıda bulundu.
Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ekmekçi, sosyal medyada fenomenlerinin trafiği de dahil olmak üzere,
Erişim yasağından günlük 1,9 milyar TL değerinde e-ticaret hacminin etkilenebileceğini ifade etti.
Tabii ki yanı sıra devletin bu rakamdan alacağı vergi açısından da zararı var.
Bu rakam sosyal medya üzerinden yapılan e-Ticaretin toplamının yüzde 10'u düzeyinde olduğunu gösteriyor.
Instagram'ın 58 milyon Türk kullanıcısı olduğu raporlanıyor.
Yasak ile birlikte otelciler tarafından bazı insanların tatil rezervasyonlarını bile iptal ettiği söyleniyor ve Instagram’a giremeyen yabancı turistler de yasağı şaşkınlıkla karşılıyor.
Toplumumuz VPN uygulamaları kullanarak Instagram’a erişim sağlayabiliyor ve bu yöntemi sıklıkla tercih ediyor.
Fakat bu yöntemin de güvenlik açısından son derece tehlikeli açıkları mevcut.
Bu tarz VPN uygulamaları kredi kartı bilgileri ve hesap şifreleri gibi kişisel verilerin çalınması açısından da dijital hırsızlara davetiye çıkarıyor.
Son derece büyük kayıplar söz konusu…
***
Instagram erişim engelini usul yönünden,
Temel hak ve hürriyetlerin kısıtlanması yönünden ve
Maddi manevi kayıplar yönünden inceledik.
Özgürlük Türk ulusunun karakterinde esastır.
Daha özgür yarınlarda görüşmek dileğiyle, sevgiyle kalın.