Ders Zili Çalarken!

Okulların açılması; sadece çocuklar için değil, ebeveynler, öğretmenler ve okul yönetimi için de yeni bir başlangıcı temsil eder. Yaz tatilinin ardından yeniden okul düzenine geçiş, farklı yaş gruplarında farklı ihtiyaçları gündeme getirir.

Bu dönemde çocukların güven duygusunu, öz değerini ve sosyal uyumunu desteklemek; okulun sadece akademik değil, aynı zamanda duygusal ve sosyal bir gelişim alanı olduğunu hatırlatır.

Unutmayalım bu da bir süreçtir. Bu sürecin daha kolay aşılmasına yönelik, eğitimci kimliğimle birkaç öneride bulunarak, destek olmak amacıyla bu yazıyı kaleme alıyorum.

Okul öncesi dönemde çocukların en önemli ihtiyacı güvende hissetmektir. Çocuğun anne-baba bağımlılığı, ayrılık kaygısı ve yeni ortamlara alışma süreci, farklı kurallar ile karşılaşması uyumda belirleyici olur.

Ebeveynler için:

Öncelikle okulöncesi dönem için temel bir hatırlatma yapmak istiyorum; Mutlaka çocuğunuzla birlikte okulu gezin. Tuvaletinden, bahçesine kadar ve çocuğa sorun;

“En çok hangi alanı beğendin?” ve “Burası nereye benziyor?”

Sizin anılarla benzeşim gösteren yerler var ise;

“Aaa benim okulumda da böyle bir alan vardı ve çok severdim” gibi cümleler ile benzeşim yapın.

Çocuk daha önce okula gitmediyse ya da o okula ilk defa gidecekse çocuk ile okulun bahçesini ve kapalı alanlarını birlikte gezin. Hatta kendi okullarınıza benziyorsa anılarınızı, heyecanla çocuklarınızla paylaşın.

Çocuğun duygularını küçümsemek yerine kabul edin.

“Ağlama” demek yerine, öfkeli bir ağlama ise;

“Öfkeli olduğunu görüyorum. Neden öfkeli olduğunu benimle paylaşır mısın?” Sizinle nasıl paylaşımda bulunacağını bilemeyebilir.

“Biliyorum, ilk önce zor gelebilir”, “Ev dışında başka bir yer”, “Seni güvenli olan yerlere götürüyorum” ve “Burası da güvenli bir alan” gibi güven veren ifadeler kullanın.

Vedalaşmaları kısa ve net tutun; uzun vedalar kaygıyı artırır. Unutmayın çocuklar sizin kaygınızı; gözlerinizden, yüz ifadenizden ve de sesinizden anlar. Bu sebeple öncelikle siz huzurlu ve keyifli olacaksınız ki çocuk kendini güvende hissetsin. Bu deneyimden kaygı yerine keyif almayı seçsin.

Diğer çocukların ebeveynleri ile tanışın ve okul çıkışında yakın bir parkta 15 dakika da olsa çocukların birlikte oynamaları ve kaynaşmaları için imkân verin.

Gün içinde neler yaptığına dair sohbet edin, okul deneyimini birlikte anlamlandırın. Ortak deneyimlerinizi heyecan ve keyifle anlatın.

Cevap veremeyeceğiniz ya da manipülatif sorular ile karşılaşırsanız. Daha önce düşünmemiştim, düşünmem için zaman ver lütfen diyerek zaman kazanın ve öğretmeni veya bir uzmana danışın. Hemen cevap vermek zorunda değilsiniz, her şeyi bilmek zorunda da değilsiniz.

Çocuklar için:

Yanında küçük bir “güven nesnesi” (oyuncak, mendil) bulundurmasına izin verin.

Okula girişlerde sadece ikinizin arasında olan başka kimsenin göremediği o özel parola, hareket ya da objeyi, birbirinize gösterin, yapın ya da söyleyin. Bunu da rutinlere çevirin ve diğer bazı rutinleri oluşturup, uygulamaya (sabah vedası, akşam kavuşması) özen gösterin. Rutinler güven hissini pekiştirir.

Oyun yoluyla okul ortamını evde canlandırarak alışmayı kolaylaştırın. Rol değişimi yaparak; önce siz öğrenci, sonra da öğretmen olun.

Okul çalışanları ve yönetim için:

Çocukların ilk günlerde kaygı gösterebileceğini bilerek sabır ve empatiyle yaklaşın. Dinlenildiğini bilen çocuk kendini güvende hisseder unutmayalım.

Ailelerle güçlü bir iletişim kurun; çocuğun okulda yaşadığı olumlu deneyimleri ebeveynle paylaşarak güveni artırın.

Okul ortamını fiziksel ve duygusal olarak güvenli kılın. Çocukların kendilerini ait hissetmeleri için sıcak bir karşılama kültürü geliştirin. (Hoş geldin treni ile her gelen çocuğu vatman yaparak, eğlenceli ve değişik hareketlerle ilerlemek gibi. Okulun tüm alanlarını gerekirse 1 hafta boyunca bu şekilde gezin.)

Bu dönemde temel amaç, çocuğun kendisini güvende hissetmesi ve “okulun güvenli bir alan” olduğunu öğrenmesidir.

Ortaöğretim çağındaki gençler için okul sadece derslerden ibaret değildir. Bu dönem, öz farkındalık, öz değer, saygı ve empati becerilerinin güçlendiği bir sosyal yaşam alanıdır.

Ebeveynler için:

Çocuğun bireyselleşme sürecine saygı duyun. Sürekli kontrol etmek yerine güven temelli bir iletişim kurun.

Akademik başarıya odaklanırken, çocuğun duygusal ve sosyal ihtiyaçlarını göz ardı etmeyin.

Eleştiri yerine yapıcı geri bildirim verin; “Hataların seni değersiz kılmaz, öğrenmenin bir parçasıdır.” mesajını güçlendirin.

Gençler için:

Öz farkındalık çalışmaları (günlük tutmak, duygularını yazmak, kısa nefes egzersizleri) ile kendini tanıma sürecini destekleyin.

Empati kurmayı öğrenin; arkadaş ilişkilerinde “Ben olsam ne hissederdim?” sorusu sağlıklı bağlar oluşturur.

Sosyal sorumluluk projelerine katılarak hem öz değer hem de toplumsal katkı bilincinizi geliştirin.

Okul çalışanları ve yönetim için:

Öğrencilerin sadece notlarla değil, farklı alanlardaki (spor, sanat, sosyal sorumluluk) başarılarıyla da değer gördüğünü hissettirin.

Akran zorbalığına karşı önleyici programlar geliştirin; öğrencilerin güvenli bir sosyal iklime sahip olduklarını bilmeleri motivasyonlarını artırır.

Rehberlik çalışmalarıyla gençlerin öz değerlerini güçlendirecek etkinliklere alan açın.

Ortaöğretim dönemi, bireyin hem kendisine hem de topluma karşı sorumluluk bilincini geliştirdiği kritik bir evredir.

Son söz:

Okulların açılması; sadece defter ve kitapların değil, aynı zamanda güven, bağlanma, öz değer ve empati gibi duygusal kaynakların da yeniden açılmasıdır. Bu süreçte her birimizin sorumluluğu vardır: Ebeveynler, sabır ve güvenle; öğretmenler, sevgi ve rehberlikle; okul yönetimi ise güvenli bir iklim yaratarak çocukların ve gençlerin yanında olmalıdır.

Çünkü okul, sadece bilgi değil; aynı zamanda hayatın prova edildiği bir sahnedir.