İlkokul sıralarında, çocuklara sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırma amacıyla öğretilen bir şarkı vardı.
Bizim devreler hatırlayacaklardır.
Şarkının sözleri şöyleydi:
Erken yatarım, erken kalkarım
Bir yumurtayı sütle çırparım
Birazcık ekmek biraz da peynir
Aman efendim ne güzel yenir...
***
Mucize bir besindir yumurta.
Anne sütünden sonra en kaliteli ve ucuz(!) protein kaynağı olduğu söylenir.
Süt deseniz hakeza öyle.
Yani hiçbir şey yiyemiyorsan, “günlük protein ihtiyacının büyük bir kısmını yumurta, süt ve peynir ile karşılayabilirsin” diyor şarkı.
Peki bu durum şimdilerde ne alemde?
Yumurta, süt ve peynir fiyatları ne oldu?
“En ucuz” diye nitelendirilen protein kaynaklarımız şimdide ucuz mu?
Gerek yumurta gerek süt ve gerekse mamullerinin üretim maliyetleri hakkında yazılacak o kadar çok şey var ki…
***
Ama önceliği yumurtaya verelim diye düşündüm.
Antalya’da 9-12 Aralık 2021 tarihlerinde 5. Yumurta Zirvesi yapıldı.
Bir proje değerlendirmesi için tesadüfen ben de Antalya’daydım ve merak edip fırsat buldukça toplantılara dinleyici olarak katıldım.
Çünkü ne oldu da yumurta fiyatları bu kadar arttı merak ediyordum. Belki bir iki üretici ile de sohbet edebilirim diye düşündüm.
Katıldığım oturumlar gerçekten bana çok şey öğretti. Kısa adı YUM-BİR olan YUM-BİR Yumurta Üreticileri Merkez Birliği ile 12 üretici derneği başkanının tam kadro orada olması, bu işe sahip çıkıldığının bir göstergesiydi.
Üreticiler, sanayiciler hatta udi Coşkun Sabah bile oradaydı. Ben her halde akşam organizasyonlarda çalıp söyleyecek zannettim ama kendisi de yumurta işine girmiş…
***
Konuşulanları dikkatlice dinliyor ve not ediyordu...
Neyse gelelim benim aldığım notlara:
Yumurta üreticisi civcivin tanesini geçen sene 2,2 liradan alırken, bu sene 6 lira civarında alıyormuş.
Yumurtanın konulduğu viyolün 250'lik paketi geçen yıl 90 lira iken, bu sene 215 liraya yükselmiş.
Yumurtanın markete, satış yerlerine gönderilerken konulduğu box (12x30'luk koli) geçen sene 11 lira iken, bu sene 32 lira olmuş.
Nakliye, işçilik, yem ve diğer maliyetleri hesaba katınca 1 adet orta boy yumurtanın maliyeti 1 lira 7 kuruşa üreticiye mal oluyormuş.
Ama üretici bunu 1 TL’nin altında sattığı için zarara uğruyormuş.
***
Her şeyin dolarla alındığı sektörde satışın Türk Lirası üzerinden yapılmasının büyük handikap yarattığını söylüyor üretici.
İşte marketlerde veya pazarlarda 2021’in mart ayında 40 kr. olan yumurtanın bugün 1.5 TL‘ye yükseldiğinin nedenleri bunlar.
Pardon nedenlerinden biri yukarıda yazdıklarım.
Diğeri de bir türlü doymak bilmeyen aç gözlü market zincirleri ve İstanbullu toptancılar.
Aslında yumurta fiyatının esas belirleyicileri onlarmış.
Ama üretici ya da tüketici yararına değil, kendi yararlarına bu fiyatı belirliyorlar. Çünkü bir yumurtanın tüketim süresi maksimum 1 ay…
Üretici yumurtayı bu süre içinde satmazsa yumurta bozulmaya başlıyor ve üreticinin elinde kalıyor.
Bunu bilen alıcılar, üreticinin elindeki yumurtayı maalesef 50-60 kuruşa alıp bizlere 1 ile 1.5TL’ye satıyorlar.
Üreticiye de 90-120 gün sonra ve yasal olmayan bir sürede parasını ödüyorlar.
Çünkü, “Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un 7. maddesinde yer alan ‘Üretim tarihinden itibaren otuz gün’ içinde bozulabilen hızlı tüketim mallarına ilişkin ödemelerin süresi; alacaklı üretici veya tedarikçinin küçük işletme, borçlunun ise büyük ölçekli işletme olduğu hâllerde teslim tarihinden itibaren otuz günü geçemez” hükmünün uygulanması ve üreticilere 30 gün içinde ödeme yapılması gerekiyor.
Ama bunu uygulayan nerede?
Üretici kurtarabildiği kadar parasını kurtarmaya bakıyor. Şikayet ederse bir daha malının alınmayacağının haklı endişesini yaşıyor çünkü!..
Bir de Müslüman bir ülkede yaşıyoruz, kul hakkının önemine inanıyoruz(!)…
Bir de yaşamasaydık….
***
Peki sorunun çözümü nedir?
Hayvancılıkta en büyük sorun yem fiyatları…
Maalesef azalan tarım alanları nedeniyle yem konusunda da dışa bağımlılığımız her geçen gün artıyor.
Ülkemizi yönetenler “Savunma Sanayine verdikleri önemin yüzde 20’sini tarım ve hayvancılık alanına verseler” sorunların büyük bir çoğunluğu aslında çözülecek.
Yumurta tavukçuluğunda yem olarak ağırlıklı olarak hububat ürünleri olarak Mısır başta olmak üzere, buğday, arpa, kepek ve ayçiçeği küspesi kullanılıyor. Bu ürünlerdeki her fiyat artışı yem maliyetini ve yumurtanın üretim maliyetini artırıyor. Bunun için Toprak Mahsulleri Ofisi’nin yumurta üreticilerine uygun fiyatla arpa ve mısır satışı yapılması ve bu sürenin en az hasat dönemine kadardevametmesi gerekiyor.
Çayır-meraların bir an önce ıslah edilip buralarda kaliteli yem üretilerek dışa bağımlılığın azaltılması da başka bir çözüm yolu.
Yorum Ekle
Yorumlar
Sizlere daha iyi hizmet sunabilmek adına sitemizde çerez konumlandırmaktayız. Kişisel verileriniz, KVKK ve GDPR
kapsamında toplanıp işlenir. Sitemizi kullanarak, çerezleri kullanmamızı kabul etmiş olacaksınız.
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.
Birol TAŞ
Bir yumurtayı sütle çırpamamak!
İlkokul sıralarında, çocuklara sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırma amacıyla öğretilen bir şarkı vardı.
Bizim devreler hatırlayacaklardır.
Şarkının sözleri şöyleydi:
Erken yatarım, erken kalkarım
Bir yumurtayı sütle çırparım
Birazcık ekmek biraz da peynir
Aman efendim ne güzel yenir...
***
Mucize bir besindir yumurta.
Anne sütünden sonra en kaliteli ve ucuz(!) protein kaynağı olduğu söylenir.
Süt deseniz hakeza öyle.
Yani hiçbir şey yiyemiyorsan, “günlük protein ihtiyacının büyük bir kısmını yumurta, süt ve peynir ile karşılayabilirsin” diyor şarkı.
Peki bu durum şimdilerde ne alemde?
Yumurta, süt ve peynir fiyatları ne oldu?
“En ucuz” diye nitelendirilen protein kaynaklarımız şimdide ucuz mu?
Gerek yumurta gerek süt ve gerekse mamullerinin üretim maliyetleri hakkında yazılacak o kadar çok şey var ki…
***
Ama önceliği yumurtaya verelim diye düşündüm.
Antalya’da 9-12 Aralık 2021 tarihlerinde 5. Yumurta Zirvesi yapıldı.
Bir proje değerlendirmesi için tesadüfen ben de Antalya’daydım ve merak edip fırsat buldukça toplantılara dinleyici olarak katıldım.
Çünkü ne oldu da yumurta fiyatları bu kadar arttı merak ediyordum. Belki bir iki üretici ile de sohbet edebilirim diye düşündüm.
Katıldığım oturumlar gerçekten bana çok şey öğretti. Kısa adı YUM-BİR olan YUM-BİR Yumurta Üreticileri Merkez Birliği ile 12 üretici derneği başkanının tam kadro orada olması, bu işe sahip çıkıldığının bir göstergesiydi.
Üreticiler, sanayiciler hatta udi Coşkun Sabah bile oradaydı. Ben her halde akşam organizasyonlarda çalıp söyleyecek zannettim ama kendisi de yumurta işine girmiş…
***
Konuşulanları dikkatlice dinliyor ve not ediyordu...
Neyse gelelim benim aldığım notlara:
Yumurta üreticisi civcivin tanesini geçen sene 2,2 liradan alırken, bu sene 6 lira civarında alıyormuş.
Yumurtanın konulduğu viyolün 250'lik paketi geçen yıl 90 lira iken, bu sene 215 liraya yükselmiş.
Yumurtanın markete, satış yerlerine gönderilerken konulduğu box (12x30'luk koli) geçen sene 11 lira iken, bu sene 32 lira olmuş.
Nakliye, işçilik, yem ve diğer maliyetleri hesaba katınca 1 adet orta boy yumurtanın maliyeti 1 lira 7 kuruşa üreticiye mal oluyormuş.
Ama üretici bunu 1 TL’nin altında sattığı için zarara uğruyormuş.
***
Her şeyin dolarla alındığı sektörde satışın Türk Lirası üzerinden yapılmasının büyük handikap yarattığını söylüyor üretici.
İşte marketlerde veya pazarlarda 2021’in mart ayında 40 kr. olan yumurtanın bugün 1.5 TL‘ye yükseldiğinin nedenleri bunlar.
Pardon nedenlerinden biri yukarıda yazdıklarım.
Diğeri de bir türlü doymak bilmeyen aç gözlü market zincirleri ve İstanbullu toptancılar.
Aslında yumurta fiyatının esas belirleyicileri onlarmış.
Ama üretici ya da tüketici yararına değil, kendi yararlarına bu fiyatı belirliyorlar. Çünkü bir yumurtanın tüketim süresi maksimum 1 ay…
Üretici yumurtayı bu süre içinde satmazsa yumurta bozulmaya başlıyor ve üreticinin elinde kalıyor.
Bunu bilen alıcılar, üreticinin elindeki yumurtayı maalesef 50-60 kuruşa alıp bizlere 1 ile 1.5TL’ye satıyorlar.
Üreticiye de 90-120 gün sonra ve yasal olmayan bir sürede parasını ödüyorlar.
Çünkü, “Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un 7. maddesinde yer alan ‘Üretim tarihinden itibaren otuz gün’ içinde bozulabilen hızlı tüketim mallarına ilişkin ödemelerin süresi; alacaklı üretici veya tedarikçinin küçük işletme, borçlunun ise büyük ölçekli işletme olduğu hâllerde teslim tarihinden itibaren otuz günü geçemez” hükmünün uygulanması ve üreticilere 30 gün içinde ödeme yapılması gerekiyor.
Ama bunu uygulayan nerede?
Üretici kurtarabildiği kadar parasını kurtarmaya bakıyor. Şikayet ederse bir daha malının alınmayacağının haklı endişesini yaşıyor çünkü!..
Bir de Müslüman bir ülkede yaşıyoruz, kul hakkının önemine inanıyoruz(!)…
Bir de yaşamasaydık….
***
Peki sorunun çözümü nedir?
Hayvancılıkta en büyük sorun yem fiyatları…
Maalesef azalan tarım alanları nedeniyle yem konusunda da dışa bağımlılığımız her geçen gün artıyor.
Ülkemizi yönetenler “Savunma Sanayine verdikleri önemin yüzde 20’sini tarım ve hayvancılık alanına verseler” sorunların büyük bir çoğunluğu aslında çözülecek.
Yumurta tavukçuluğunda yem olarak ağırlıklı olarak hububat ürünleri olarak Mısır başta olmak üzere, buğday, arpa, kepek ve ayçiçeği küspesi kullanılıyor. Bu ürünlerdeki her fiyat artışı yem maliyetini ve yumurtanın üretim maliyetini artırıyor. Bunun için Toprak Mahsulleri Ofisi’nin yumurta üreticilerine uygun fiyatla arpa ve mısır satışı yapılması ve bu sürenin en az hasat dönemine kadar devam etmesi gerekiyor.
Çayır-meraların bir an önce ıslah edilip buralarda kaliteli yem üretilerek dışa bağımlılığın azaltılması da başka bir çözüm yolu.