EYT düzenlemesi öncesi kritik uyarı

EYT düzenlemesi 8 Eylül 1999 tarihinden önce ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlayan, prim ve yıl koşullarını sağladığı halde yaş şartını bekleyen sigortalıları kapsayacak.

Başvuru öncesi sosyal güvenlik sistemi üzerinde hatalı olan işe giriş tarihi, primlerin düzeltilmesi, eksik günlerin borçlanması büyük önem taşıyor. 

Prim, yıl şartı, yaş sınırı hesaplanırken, çalışılan yıllar, çalışma süreleri aylık üzerinde etkili olacak. Sigortalılığa başlangıç tarihinden önce askerlik yapanlar bu süreyi borçlanmayla emeklilik yaşını ve gününü öne çekebilecek.

EYT için gerekli prim gün sayısı dolmayanlar doğum, askerlik borçlanmasıyla gün sayısını artırabilecek. Yaş ve yıl koşulunu sağlayan herkes düzenlemenin ardından emekliliğe hak kazanacak. 

EYT düzenlemesinin yeni yıldan önce yasalaşması durumunda bu kapsamda emekli olacaklar ilk aylıklarını ocak ayı itibariyle alabilecek. EYT'liler ocak zammından da yararlanacak. SGK'ya bildirilen prime esas kazancı yüksek olanlar daha fazla emekli aylığı alacak.

Yasal düzenleme için geri sayım başlarken, emeklilikte yaşa takılanların merak ettiği bazı soruların yanıtları şöyle:

1-EYT kapsamında emekli olanlar ilk aylıklarını ne zaman alacak, tutarı neye göre belirlenecek?

Yasal düzenlemenin aralıkta tamamlanması ile birlikte emeklilik başvuruları alınabilecek. Yaş, yıl koşulunu sağlayan herkes düzenlemenin ardından emeklilik hakkı kazanacak. Emekli aylığı hesaplaması başvurulan aydan sonraki aybaşından itibaren yapılıyor. Hesaplama, aralıkta başvuranlar için 1 Ocak, Ocak'ta başvuranlar için 1 Şubat itibari ile başlatılarak yapılacak. Aylık miktarında sigortalının çalıştığı yıllar, aylık kazançları, çalışma süresi, ödenen fazla primler etkili olacak. Aralıkta başvuranların emekli aylığına ocak ayında enflasyon artışı da yapılacak. Prime esas kazancı (brüt maaşı) yüksek olanlar daha fazla emekli aylığı alacak.

Yaş dışında prim, sigortalılık süresi tamam olanların aylıkları mevcut emekliler gibi (2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008'in 10'uncu ayından sonraki dönemler) üç dönem üzerinden hesaplanacak. Emekli aylığı bağlanırken sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınacak.

2- Prim günü eksik olanlar EYT kapsımda nasıl emekli olabilir?

Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 öncesi olup emeklilik için gerekli sigortalılık süresi, prim gün sayısını doldurmasına karşın yaş şartının dolmasını bekleyenler EYT'li kabul ediliyor. Prim gün sayısı yeterli olup yaş dışında bütün koşulları yerine getirenler Ocak 2023 itibariyle emekli olabilecek.

Prim gün sayısı eksik olanlar ise doğum borçlanması, askerlik, yurtdışı borçlanması yaparak prim gün sayısını tamamlayarak EYT kapsamında emekli olabilecek. Kadınlar 3 defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra 2 yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması şartıyla talepte bulunulan süreleri borçlanabilecek. Doğum borçlanması ile her bir çocuk için 720 güne kadar borçlanma imkânı bulunuyor.

3-Tek tip düzenleme nasıl olacak, kimleri kapsayacak?

Düzenleme 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olanların tamamına yönelik ve tek tip olacak.

Bu tarihten önce sigorta girişi olanlar SSK'da 5000 gün ve kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl koşuluyla emekli olabiliyordu. Bu düzenleme ile bile SSK'lılar için en az 5000, Bağ-Kur'lularda kadınlarda 7200, erkekler 9 bin gün prim bitirmek durumunda. Bu tarihten önce işe başlayan kadınlar için 40-58 ile erkekler için 44-60 yaş arasında değişen kademeli geçiş süresi geldi. Bu tarihten sonra işe girenler için de emeklilik yaşı kadınlarda 58, erkeklerde 60'a, prim gün sayısı da 7 bine yükseldi. EYT düzenlemesinden yararlanmak için prim, yıl koşullarının yerine getirilmesi gerekiyor.

4-İşe bağladığında SSK'lı olup son yıllarda Bağ-Kur'lu olanların aylıkları neye göre belirlenecek?

2000 ve 2008 sonrası emekli aylığı bağlanma oranları farklı olup son 1261 gün büyük önem taşıyor. Bu gün sayısı emekliliği belirliyor. Sigortalının sün 7 yıllık fiili hizmet süresi içinde en fazla hangi statüde hizmeti varsa bu sürenin yarısından bir gün fazlası 1261'i bulan statü esas kabul ediliyor.

İki kuruma bağlı prim günleri eşitse son çalışılan yer üzerinden hesap yapılıyor.

5-Bu kapsamda emekli olanların kıdem tazminatı hakkı korunacak mı?

Düzenleme sonrası emeklilik dilekçesi vererek istifa eden çalışanlar kıdem tazminatını mevcut çalışanlar gibi alabilecek. İşveren de emeklilik için ayrılanlara işyerinde bir yıllık kıdemleri de varsa tazminatını ödemek zorunda bulunuyor. Yasal düzenlemenin aralıkta çıkması halinde ocak ayı itibariyle dilekçe verenler kıdemlerini alabilecek. Ocak ayı itibariyle yeni kıdem tazminatı tavanı üzerinden hesaplama yapılacak.

6-Sosyal güvenlik sisteminde hatalı olan işe giriş tarihimi değiştirmemin bir faydası olur mu?

EYT düzenlemesi öncesi sigorta sicil numarası, işe başlama tarihi, prim gün sayısı gibi emekliliği doğrudan etkileyen bilgiler mutlaka kontrol edilmeli. Sicil numarası doğru olmadığında prim günleri eksik görülebiliyor.

Emeklilikte işe giriş tarihi, prim gün sayısını artıracak işlemler büyük önem taşıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu'na başvurarak düzeltme talep edilebiliyor. (SABAH)